De documentaire Godvergeten (uitgezonden door de VRT en KRO-NCRV) was in de afgelopen weken op de Nederlandse televisie. Hierin worden slachtoffers gevolgd die seksueel misbruik hebben meegemaakt binnen de rooms Katholieke kerk en instellingen in België.
De mensen in deze documentaire hebben mij enorm geraakt met hun verhalen.
-Mensen zoals Eva die zo gehoopt had op erkenning en een positieve wending in haar leven.
-Een vader die durft te erkennen: ”Ik weet niet of ik mijn zoon geloofd had als hij het mij had verteld”. Zijn pijn om te leven met deze gedachte en twijfel spat van het scherm af.
-De mannen en vrouwen die vertellen hoe hun leven op jonge leeftijd ontwricht is door het seksueel grensoverschrijdend gedrag van ambtsdragers.
Basale behoeften
Een pleger en een slachtoffer vragen beide iets anders.
Beide hebben basale behoeften zoals “erbij horen, je plek innemen in een groep en een natuurlijke behoefte aan aandacht, respect”. Judith Herman legt in het boek Trauma en Herstel uit dat de pleger vraagt aan omstanders om weg te kijken en als er bij hen al behoefte is om te handelen: “Laat het dan eruit zien zoals het voorheen was”. Bij het slachtoffer heeft de pleger diens persoonlijke basale grenzen overschreden en daardoor heeft het slachtoffer iets anders nodig van de omstanders.
Van de omstanders vraagt het slachtoffer: “Zie mijn pijn, hou mij in jullie midden, help mij om een gezond zelfbeeld te vormen en te behouden”.
Meningen over een kind
In het boek “Het hele dorp wist het” van Rinke Verkerk (2023) wordt beschreven hoe moeilijk het is voor omstanders om een kind te geloven. De dader heeft waarschijnlijk zijn of haar mening over het kind al geventileerd zoals bijvoorbeeld: “Het is een kind met veel fantasie of dit kind is te gevoelig.”
Hiermee worden omstanders door de pleger vaak geïndoctrineerd en aangemoedigd om weg te kijken.
Leren
Als opvoeder kan je leren o.a. bij Movisie over de gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen en de 6 criteria gegeven in het onderzoek en boek “Het Vlaggensysteem” wat een basis is voor gesprek.
Deze criteria zijn: toestemming, vrijwilligheid, gelijkwaardigheid, leeftijds- of ontwikkeling adequaat, context adequaat en zelfrespect. In seksueel contact tussen een kind en een volwassene worden al deze criteria geschonden. Door in gesprek over jouw waarden en normen met in het oog een gezonde ontwikkeling van kinderen leer je seksueel misbruik te herkennen. Als je het kan zien kan je voorkomen dat je iemand wordt die wegkijkt.
Luisteren
Luister naar het slachtoffer en laat waarheidsvinding over aan justitie. Dit kan je ook doen als justitie niet is ingeschakeld of als een verhaal van een slachtoffer inmiddels verjaard is. Niets doen is geen optie want als je niets doet kies je automatisch voor het kamp “wegkijkers”. Oordeelloos luisteren is een cadeau wat je het slachtoffer kunt schenken. Luisteren en beseffen dat jouw aanwezigheid, jouw luisterend oor het verschil maakt voor een slachtoffer. Zodat de verbinding in het slachtoffer zelf, met wie ze werkelijk ten diepste zijn en met de omgeving hersteld kan worden.
- Het stuurwiel van het vlaggensyst ↩︎